Otizm nedir? Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir?

Otizm nedir?

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), bir dizi sosyal, iletişim ve davranışsal zorluğu içeren karmaşık bir durumdur. OSB bir “spektrum bozukluğudur” çünkü durum farklı insanlarda farklı düzeylerde müdahale ve destek gerektiren farklı semptomlara neden olur. Otizmi olan kişilerde öğrenme, düşünme ve problem çözme yetenekleri, üstün zekalılardan ciddi derecede zorlanmışlara kadar değişebilir .

Otizm çok yaygındır. OSB’nin 44 çocuktan yaklaşık 1’ini etkilediğini bildiriyor. Erkeklerde kızlara göre yaklaşık dört kat daha sık teşhis konur.

Neden daha fazla çocuğa OSB teşhisi konuyor? Kısmen bunun nedeni, OSB’nin genişleyen tanımının artık geçmişte otizmli olarak sayılmayan daha hafif semptomları olan çocukları içermesidir. Ayrıca, daha fazla çocuk otizm için taranıyor ve daha fazla ebeveyn semptomların farkında.

Ancak başka faktörler de devreye giriyor. İnsanlar ileri yaşlarda bebek sahibi oluyor ve bu da daha yüksek otizm riskiyle ilişkilendiriliyor. Araştırmacılar, in vitro fertilizasyonun (IVF) bir risk faktörü olup olmadığı ve hangi çevresel toksinlerin – genetik faktörlerle birlikte – artan prevalansta rol oynayabileceği gibi başka olasılıkları da araştırıyorlar .

Otizm tanısında da ırksal, etnik ve toplumsal farklılıklar vardır. Örneğin, Siyah veya beyaz çocuklara göre daha az sayıda Hispanik çocuk otistik olarak tanımlanır ve otistik beyaz veya Hispanik çocuklara kıyasla otizmli Siyah çocukların daha yüksek bir yüzdesi (OSB’den ziyade) zihinsel engelli olarak tanımlanır.

Sağlık hizmetlerine yönelik sistemik engeller ve ırk ve cinsiyet önyargısı, oranlardaki farklılıklara katkıda bulunur. Genel olarak sağlık hizmetlerine ve özel olarak otizm teşhis ve tedavisine yönelik hizmetlere daha az erişim, teşhis konulan çocukların sayısını etkiler. Bazı topluluklarda otizm ve gelişimsel gecikmelere ilişkin farkındalık eksikliği de öyle. Ek olarak, yakın zamana kadar araştırmalar büyük ölçüde erkek çocuklara ve erkeklere odaklanmıştı.

Çocuğumun otizmli olduğunu nasıl anlarım?

OSB’yi teşhis etmek için kan testi yoktur. Bir çocuğun gelişim öyküsü artı davranışlarının klinik gözlemi tanı koymak için kullanılır. Doktorlar ayrıca ebeveynlerden çocuklarında gözlemledikleri olağandışı davranışları, örneğin gülümsememek veya gevezelik etmemek, göz teması kurmamak veya isimlerine cevap vermemek gibi tarif etmelerini ister.

Bir çocuğun OSB olma olasılığını belirlemeye yardımcı olabilecek tükürükte bulunan bazı belirteçler vardır. 18 aydan 6 yaşa kadar olan çocuklar için tükürük testi mevcuttur ve davranışsal gözlemlerle birlikte tanı koymada yardımcı olabilir. Test reçeteyle alınabilir ve bir sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından uygulanır. Sigorta kapsamında olmayabilir.

Çocuklara bazen 18 aydan küçük OSB teşhisi konulabilir ve 18 ay ile 2 yaş arasında güvenilir bir şekilde teşhis konulabilir.

Çocuğunuzun gelişimi veya davranışı hakkında herhangi bir endişeniz varsa – hangi yaşta olursa olsun – doktorlarıyla konuşun. Çocuğunuzu değerlendirebilecek ve tanı koyabilecek bir uzmana havale isteyin.

16 ila 30 aylık küçük çocuklar için Autism Speaks’in ücretsiz bir çevrimiçi kontrol testi vardır.çocuğunuzun daha fazla değerlendirmeye ihtiyacı olup olmadığına karar vermenize yardımcı olması için kullanabilirsiniz. Sorularınız veya endişeleriniz varsa, sonuçları çocuğunuzun sağlık uzmanıyla tartışın.

Otizm belirtileri nelerdir?

Olası uyarı işaretleri tipik olarak erken çocukluk döneminde ortaya çıkar ve yaşam boyu sürer. Çocuğunuzun gelişiminde herhangi bir gecikme varsa veya birkaç otizm belirtisi gösteriyorsa, bunları değerlendirin.

Otizm belirtileri aşağıdakilerle ilgili sorunları içerir:

İletişim

• 9 aya kadar seslere, gülümsemelere veya diğer yüz ifadelerine karşılık vermemek
• 12 aylıkken gevezelik etmemek
• 12 aya kadar isme cevap vermemek
• 12 ay civarında karşılık vermeyen hareketler (el sallamak gibi)
• 14 aydan itibaren ilgi göstermek için nesneleri işaret etmemek ve başkası işaret ettiğinde nesnelere bakmamak
• Herhangi bir yaşta gevezelik etme, konuşma veya sosyal beceriler geliştirme yeteneğini kaybetmek
• Yüz ifadeleri, vücut duruşları ve jestler gibi sözel olmayan ipuçlarını kullanma veya anlamada zorluk
• Dil gecikmesi veya konuşamama
• Bir konuşmayı başlatamama veya sürdürememe
• Dilin tekrarlayıcı veya tuhaf kullanımı. Sorulara alakasız cevaplar verir.

Çocuğunuzun konuşma zaman çizelgesi hakkında bilgi edinin .

Sosyal beceriler

• Göz temasından kaçınır
• Yalnız kalmak ister, dokunulmasından veya kucaklanmasından hoşlanmaz
• İlgi eksikliği veya ilişki kurma yeteneği nedeniyle diğer çocuklarla ilişki geliştirememe
• İlgi alanlarını veya başarıları başkalarıyla paylaşamama, örneğin ilgilenilen nesneleri paylaşmama veya göstermeme
• Başkalarıyla etkileşime girememe veya duygularını ifade edememe
• Diğer insanların duygularını anlamada veya kendi duyguları hakkında konuşmada sorun yaşama
• Hayali oyun veya sosyal etkileşimi taklit eden oyunun olmaması

Çocuğunuzun sosyalleşme kilometre taşları hakkında bilgi edinin .

Kısıtlayıcı davranışlar

• Takıntılı ilgi alanları
• Küçük değişikliklerden rahatsız olma ve geçişlerde zorluk yaşama
• Rutinlere veya ritüellere saplanma
• El veya parmak çırpma veya döndürme, sallama veya daireler çizme gibi tekrarlayan hareketler
• Dönen veya parlayan nesnelerin veya nesnelerin parçalarıyla meşgul olma
• Şeylerin tadına, görünümüne, kokusuna veya hissine alışılmadık tepkiler
• Koşma veya pastel boya tutmada zorluk gibi kaba veya ince motor becerilerinde bozulma
• Nesnelerin sesine, kokusuna, tadına, görünümüne veya hissine alışılmadık duyusal tepki

Otizmli çocuklar ayrıca uyku bozuklukları , nöbetler , DEHB , kaygı ve ruh hali ve davranış bozuklukları gibi – saldırganlık , yemek yemeyi reddetme ve kendine zarar verme gibi – OSB’yi teşhis etmek için kullanılmayan durum ve semptomları da sıklıkla paylaşırlar. OSB’li çocukların yaklaşık yüzde 30’unda ayrıca bir zihinsel engel vardır ve yüzde 30’u asgari düzeyde sözeldir.

Otizmin erken belirtileri hakkında daha fazlasını okuyun .

Otizme ne sebep olur?

Otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğunu kimse tam olarak bilmiyor. Çoklu genetik ve çevresel faktörler arasındaki karmaşık bir etkileşimdir. Uzmanlar, OSB gelişimi için kritik dönemin doğumdan önce, doğum sırasında ve doğumdan hemen sonra olduğunu düşünüyor. Çalışmalar devam etmektedir, ancak şu ana kadar OSB’yi şunlarla ilişkilendirmiştir:

• Genetik _ Beş ülkede yaklaşık 2 milyon insanı inceleyen bir çalışma, otizm riskinin yüzde 80’inin kalıtsal genlere kadar izlenebileceği sonucuna vardı. OSB’li bir kardeşi olan çocukların da OSB’ye sahip olma riski daha yüksektir ve belirli genetik veya kromozomal durumları (frajil X sendromu veya tüberoz skleroz gibi) olan çocukların OSB’ye sahip olma şansı daha yüksek olabilir.
• Daha yaşlı ebeveynler . Yaşlı ebeveynlerden doğan çocuklar OSB açısından daha büyük risk altındadır. 27 çalışmanın bir analizi, anne ve baba yaşındaki 10 yıllık artışın yüzde 18 ve yüzde 21 daha yüksek otizm riski ile ilişkili olduğu sonucuna varmıştır.
• Belirli ilaçlar . Hamilelik sırasında reçeteli ilaçlar valproik asit ve talidomid alan kadınlardan doğan çocukların OSB riski daha yüksek olabilir.

Bazı ebeveynler , kızamık, kabakulak, kızamıkçık (MMR) aşısı gibi yaygın çocukluk aşılarının otizme neden olabileceğinden endişe ediyor. Birçok büyük çalışma, otizm ve aşılar arasında herhangi bir bağlantı bulamadı . Tıp Enstitüsü, AAP ve CDC’ye göre aşıların otizme neden olduğuna dair bir kanıt yok .

Otizm Tedavisi Nelerdir?

Otizmin tedavisi yoktur, ancak çocuk tedaviye ne kadar erken başlarsa sonuç o kadar iyi olur. Beyin gelişiminin kritik bir penceresi, yaşamın ilk birkaç yılında, yani beynin uyum sağlamak ve değişmek için en fazla esnekliğe sahip olduğu dönemde ortaya çıkar. İlerleyen yaşlarda hala ilerleme kaydedilebilir, ancak tedavi ne kadar erken başlarsa, çocuğun potansiyelini en üst düzeye çıkarma şansı o kadar artar.

Tedavinin amacı semptomları en aza indirmek ve yeteneklerden en iyi şekilde yararlanmaktır. Tedavi, bir çocuğun önemli becerileri öğrenmesine yardımcı olabilir ve dil gecikmeleri için konuşma terapisinden oyun, öğrenme ve kişisel bakım için mesleki terapiye kadar değişebilir .

Çocuğun doktoru, gelişimsel bir çocuk doktoru, bir öğretmen, bir çocuk psikoloğu veya psikiyatr, bir çocuk nöroloğu ve bir konuşma ve/veya uğraşı terapisti dahil olmak üzere bir grup insan çocuğa ve aileye yardımcı olabilir.

Otizm terapileri

Uygulamalı davranış analizi (ABA): İstenen davranışı (kendini kontrol etme ve kendini izleme gibi) teşvik eder ve becerileri (yaşam becerileri ve sosyal beceriler gibi) öğretir.

Bilişsel davranışçı terapi (CBT): Bir çocuğun çevresini anlamasına ve duygularını ve ruh hallerini yöneterek uygun şekilde davranmasına yardımcı olur. Genellikle, özellikle yüksek işlevli çocuklarda kaygı ve korkuyu azaltmaya yardımcı olmak için kullanılır. Uygulamalı Davranış Analizi, OSB’li çocuklar için en çok çalışılan ve iyi bilinen davranış terapisidir.

DIR/Floortime: Faaliyetlerde çocuğun liderliğini takip etmeyi içerir. DIR, Gelişimsel Bireysel Farklılık İlişkisi tabanlı modelin kısaltmasıdır. Çocuğun ebeveynleri ve/veya terapisti, çocukla kendi seviyelerinde ve kendi şartlarında etkileşim kurmak için yere iner. Bu terapi duygusal bağlantı ve gelişime odaklanır.

Doğal Gelişimsel Davranışsal Müdahaleler (NDBI): İşlevsel becerileri, motivasyonu ve katılımı öğretir. Doğal ortamda, akranlarıyla birlikte ve günlük rutinlerde öğretmek için fırsatlar arar. Etkinlikleri ve öğretim materyallerini seçerken çocuğun rehberliğini ve ilgi alanlarını takip eder.

Beslenme tedavisi : Çocukların, genellikle kayıtlı bir diyetisyen veya beslenme uzmanının yardımıyla, sağlıklı gelişim için yeterli besin ve kalori almalarını sağlar. Kişiye özel bir yemek planı, yiyeceklerden hoşlanmama, kabızlık ve ilaçların yan etkilerinden kaynaklanan sorunların ele alınmasına yardımcı olabilir . Otistik çocuklar için yaygın bir sorun olan sindirim sorunlarına da yardımcı olabilir.

Ergoterapi (OT): Çocuğun duyusal sorunlarla başa çıkmasına, öğrenme ve oyun becerilerini geliştirmesine ve öz bakımı öğrenmesine yardımcı olur. Banyo yapmak, giyinmek, yemek yemek, güvende kalmak ve rutin sosyal etkileşimleri yönetmek gibi günlük yaşam için pratik beceriler öğretir. Ayrıca el-göz koordinasyonu, oyuncakları yazmak veya kavramak için gereken ince motor becerileri ve olumlu davranış stratejileri olan çocuklara da yardımcı olur . Genellikle duyu bütünleme terapisini de içerir.

Fizik tedavi (PT): Ayakta yürüme , tekrarlayan hareketler, zayıf kaslar ve eylemleri planlama ve gerçekleştirmede zorluk gibi hareket ve harekete yardımcı olacak stratejiler sağlar . PT ayrıca denge, koordinasyon ve yürüme gibi motor becerileri de geliştirir .

Duyu bütünleme terapisi: Ses, dokunma, görüntü veya koku gibi belirli duyusal deneyimlere karşı çok hassas olan çocuklara tepkilerini düzenleme ve kontrol etme yollarını öğreterek yardımcı olur. Genellikle mesleki terapinin bir parçasıdır. Bazı küçük araştırmalarda, çocuklar öz-bakım ve belirli sosyal davranışlarda iyileşmeler ile birlikte uyaranlara karşı azalan tepki göstermişlerdir.

Konuşma ve dil terapisi: Çocukların kendilerini daha iyi ifade etmelerine yardımcı olmak için iletişim becerilerine odaklanır, bu da hayal kırıklığını azaltabilir ve davranışları geliştirebilir. Konuşma terapisi, çocukların konuşmalara katılmasına, yönergeleri izlemesine, yazmasına ve yardım istemesine yardımcı olabilir. Konuşamayan çocuklar iletişim kurmak için jestleri, resimleri ve işaret dilini kullanmayı öğrenebilirler .

Sosyal beceri grupları: Bir terapist tarafından yönetilen küçük gruplarda başkalarıyla başarılı bir şekilde etkileşim kurmak için sosyal beceriler öğretir.

Aile eğitimi: Ebeveynlere evde kullanmaları için davranış teknikleri öğretir ve OSB’li ebeveynler, kardeşler ve çocuklar için destek oluşturur.

TEACCH (Otistik ve İlgili İletişim Engelli Çocukların Tedavisi ve Eğitimi): Öğretmenlere otistik bir çocuğun sınıfta başarılı olmasına yardımcı olacak yollar sağlar. Çocuğun çevresini düzenlemeye ve çocuğun görevleri ve faaliyetleri anlamasına ve gerçekleştirmesine yardımcı olmak için görsel ipuçlarını kullanmaya odaklanır.

Otizm için ilaç

Hiçbir ilaç otizmi tedavi etmez, ancak bazen OSB’li çocukların ilaç tedavisiyle giderilebilecek davranışsal veya tıbbi sorunları olabilir.

Örneğin:

• SSRI’lar gibi antidepresanlar kaygı, sinirlilik, öfke nöbetleri ve agresif davranışlara yardımcı olabilir. Trisiklikler (başka bir antidepresan türü), depresyon ve obsesif-kompulsif davranışları tedavi etmek için kullanılır .
• Anti-psikotik veya psikoaktif ilaçlar, sinirlilik, öfke nöbetleri, kendine zarar verme, hiperaktivite ve saldırganlığı yönetmeye yardımcı olmak için kullanılır. Risperidon ve aripiprazol, 5 ila 16 (risperidon) ve 6 ila 17 (aripiprazol) yaşlarındaki çocuklarda otizm semptomlarını tedavi etmek için kullanılan iki reçeteli ilaçtır.
• Antikonvülsanlar, nöbetleri ve nöbet bozukluklarını tedavi eder. Otizmi olan kişilerin neredeyse üçte biri nöbet veya nöbet bozukluğu yaşıyor.
• Uyarıcılar, hafif OSB semptomları olanlar için yararlıdır. Hiperaktiviteyi azaltmaya ve odaklanmayı artırmaya yardımcı olabilirler.
• Anksiyete ilaçları, anksiyete ve panik bozukluklarının tedavisine yardımcı olmak için kullanılır.

Otizm için alternatif tedaviler

Otizm için tamamlayıcı ve alternatif tedaviler genellikle daha geleneksel yaklaşımları desteklemek için kullanılır. Bazıları güvenlidir ve çocuğunuzun OSB semptomlarına yardımcı olup olmadıklarını görmeye değer olabilir. Diğerleri tehlikelidir.

İşte en yaygın olarak kabul edilen alternatif tedavilerden bazıları:

• Müzik terapisi
• Yoga
• Masaj
• Tedavi edici binicilik
• Gluten ve kazein içermeyen diyetler
• Besin takviyesi
• Melatonin

Otizm ile ilgili sıkça sorulan sorular:

1. Otizm nedir?
2. Otizmin belirtileri nelerdir?
3. Otizm nasıl teşhis edilir?
4. Otizmli çocuklar için erken müdahale yöntemleri var mı?
5. Otizmli çocuklar eğitimi nasıl yapılmalıdır?
6. Otizmli bir kişiyle nasıl iletişim kurulur?
7. Otizmli diğer sağlık sorunları var mı?
8. Otizmli bireylerin iş hayatındaki durumu nedir?

Otizm Nedir?

Otizm, genellikle çocukluk çağında ortaya çıkan, sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarda sınırlılıklarla karakterize edilen bir nörogelişimsel bozukluktur. Otizm, her ne kadar belirtileri kişiden kişiye değişse de, genellikle sosyal etkileşimde zorluklar, tekrarlayıcı davranışlar ve ilgi alanlarındaki kısıtlamalarla kendini gösterir.

Otizmin Belirtileri Nelerdir?

Otizmli bir çocuğun sosyal etkileşim becerilerindeki zorluklar, genellikle erken yaşta fark edilir. Bu zorluklar, örneğin göz teması kurmak, jestler kullanmak veya duygusal ifadeleri anlamak gibi becerilerde kendini gösterebilir. Ayrıca, otizmli çocuklar genellikle tekrarlayıcı davranışlar sergilerler ve belirli ilgi alanlarına sahiptirler. Örneğin, bir çocuk saatlerce aynı oyuncakla oynayabilir ya da belirli bir konu hakkında sonsuz soru sorabilir.

Otizmin Teşhisi Nasıl Konulur?

Otizmin teşhisi, genellikle çocuğun davranışlarının gözlemlenmesi, gelişim tarihçesinin değerlendirilmesi ve değerlendirmelerin yapılması yoluyla konulur. Otizmli çocuklarda, birkaç farklı belirtinin bir arada bulunması teşhis için önemlidir. Otizmin erken teşhisi, çocuğun gelecekteki eğitim ve tedavisi için önemlidir.

Otizmli Çocuklar İçin Erken Müdahale Yöntemleri Nelerdir?

Erken müdahale, otizmli çocukların sosyal becerilerini ve iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir. Otizmli çocukların eğitimi, genellikle bireysel ihtiyaçlarına göre düzenlenir ve özel eğitim programları içerir. Ayrıca, terapi, ilaç tedavisi ve alternatif tedavi yöntemleri de kullanılabilir.

Otizmli Bir Kişiyle Nasıl İletişim Kurulur?

Otizmli bir kişiyle iletişim kurmak, zorlu olabilir. Ancak, anlayışlı ve sabırlı olmak, doğru iletişim yöntemlerini kullanmak ve doğru zamanda iletişim kurmak, etkileşimde bulunmanın anahtarlarıdır. Örneğin, görsel işaretler kullanarak veya basit talimatlar vererek iletişim kurmak, otizmli bireylerin anlamasına yardımcı olabilir.

Otizmli Kişilerde Diğer Sağlık Sorunları Nelerdir?

Otizmli kişiler, başka sağlık sorunlarına da sahip olabilirler. Örneğin, otizmli bireyler, genellikle diyete duyarlılık gösterirler ve besin alerjileri veya intoleransları olabilir. Ayrıca, uyku problemleri, epilepsi, depresyon ve kaygı gibi diğer nörolojik sorunlar da ortaya çıkabilir.

Otizmli Bireylerin İş Hayatındaki Durumu Nedir?

Otizmli bireyler, iş hayatında da yer alabilirler. Ancak, işverenlerin otizm hakkında bilgi sahibi olması ve uygun destekleri sağlaması önemlidir.